Yếu tố lỗi cũng là căn cứ để tảng nặng hay giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Hoàng Việt luật lệ quy định xử nặng đối với các tội cố ý và giảm nhẹ đối với các tội vô ý (lầm lỡ phạm tội).
Bộ luật còn quy định miễn trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp sau: Phạm tội tự thú, phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết, lầm lỡ gây thiệt hại nhẹ, chồng giết chết gian phu gian phụ (các điều 16, 24, 26).
- Nguyên tắc luận tội theo tang vật
Nguyên tắc này chủ yếu áp dụng đối với những tội liên quan đến tài sản như trộm cắp, hối lộ, vướng vào tang vật đưa đến tội (cân đong đo đếm, thu thuế, thu chi mua bán gian lận). Luận tội theo tang vật được trình bày trong phần danh lệ, các điều 93, 223 đến 249, 312 đến 320. Chủ yếu chia thành 2 cách: tính tang luận tội và chiết bán khoa tội.
Tính tang luận tội (luận tội theo tang vật), áp dụng đối với các vụ trộm tài sản do nhiều người thực hiện và trường hợp ăn hối lộ lạm dụng pháp luật. Phương thức là định giá tang vật theo lượng (lạng bạc kim loại) và tương ứng với giá trị tang vật là hình phạt. Ví dụ: “10 người cùng đi ăn trộm một nhà với tang vật là 40 lượng. Tuy mỗi tên dược 4 lượng. Nhưng 10 người này đồng tội, mồi người phải gánh 40 lượng tội”.
Chiết bán khoa tội (luận tội theo 1/2 tang vật), áp dụng đối với tội ăn hối lộ không lạm dụng pháp luật, do vướng vào tang vật đưa đến tội hoặc một người ăn trộm của nhiều chủ.
Luật quy định rõ về cách tính tang vật cũng như hình phạt tương ứng, biểu đồ về 6 tang vật phạm (các điều 233, 234, 238 và bảng chung trong phần Danh lệ).
- Nguyên tắc chuộc tội bằng tiền
Là nguyên tắc được áp dụng phổ biến, được quy định ở phần đnh lệ và Điều 21 của Bộ luật, bao gồm các tội nhẹ, tạp phạm vô ý, lầm lỡ, vu cáo chưa thành. Biểu giá chuộc được quy định rất chi tiết, rõ ràng. Cố thể chuộc tội bằng thóc, gạo, tiền hoặc bạc kim loại, tính theo mốc giá trung bình. Luật có quy định giảm nhẹ tiền chuộc cho người có ít tài sản, đàn bà, người già, trẻ em, người tàn tật, người coi thiên văn… Người đang chấp hành hình phạt đồ nhưng trở nên già cả, tàn tật thì cho phép chuộc bằng tiền, trừ phần đã thụ hình. Tuy nhiên, các tội thập ác, giết người, cướp của, trộm cắp, thông gian, đánh người thành thương, nhận hối lộ lạm dụng pháp luật, cháu con tố cáo ông bà cha mẹ, thiếp tố cáo thê, nô tì tố cáo gia trưởng (Điều 306) khống được chuộc bằng tiền.
Đọc thêm tại: http://lichsuphapluatvietnam.blogspot.com/2015/07/nhung-quy-inh-them-cua-bo-luat.html
Từ khóa tìm kiếm nhiều: hệ thống pháp luật việt nam,
luat
gia long
