+ Kết hôn khi ông bà, cha mẹ đang bị giam cầm tù tội, cháu con tự ý phạt 80 trượng, nếu cưới gả làm thiếp phạt 60 trượng. Nếu ông bà, cha mẹ cho phép thì không được tiệc tùng kéo dài nếu trái xử 80 trượng.
Tóm lại, Luật Gia Long quy định về kết hôn khá chặt chẽ. Trong mọi trường hợp lấy vợ lấy chồng trái pháp luật chủ hôn bị xử phạt. Nếu do 2 bên trai gái thì họ là thủ phạm còn chủ hôn là tòng phạm.
- Về quan hệ vợ chồng:
+ Về quan hệ nhân thân: Vợ chồng có những nghĩa vụ sau:
Nghĩa vụ đồng cư: Theo Điều 108, nếu vợ bỏ chổng mà trốn đi phạt 100 trượng. Nếu nhân trốn mà cải giá xử 100 trượng đồ 3 năm. Chồng đem gả bán nhân đó vợ bỏ trốn tự cải giá thì phạt treo cổ giam chờ. Tuy nhiên, nếu “Chồng đi 3 năm không về, thì cho phép thưa lên quan, chấp chiêìt cho ra di cãi giá” (Điều 108 Lệ 2).
Nghĩa vụ chung thuỷ: Tiết hạnh chủ yếu quy định đối với người vợ, chồng có quyền gả bán vợ nếu vợ mắc tội thông gian (Điều 332). Tuy nhiên, cũng có một số điều hạn chế người chồng như: Chồng thông gian, cưỡng gian đều xử nặng tội (Điều 254).
- Nghĩa vụ tòng phu: Người phụ nữ có nghĩa vụ theo chồng, hết lòng vì chồng và gia đình nhà chồng. Người vợ có nghĩa vụ để tang cha mẹ, họ hàng nhà chồng, thờ phụng tổ tiên bên chồng, tôn trọng trật tự thê thiếp. Vợ đánh, mắng xâm hại đến bề trên hoặc tôn trưởng bên chồng đều xử nặng. Nếu chồng đánh vợ thành thương, vợ có quyền xin li dị nhưng phải được chồng đồng ý. Vợ có nghĩa vụ để tang chồng 3 năm và có quyền thủ tiết tòng phu, gia đình nhà chồng và cha mẹ đẻ không được ép gả (các điều 284, 289,290).
- Quyền và nghĩa vụ của người chồng: Người chồng có nghĩa vụ giáo dục, dạy bảo vợ về nghi lễ thờ cúng gia tiên và nguyên tắc thờ cúng tại đền miếu. Người chồng có quyền và nghĩa vụ quản chế vợ trong trường hợp mắc tạp phạm không phải giam cấm. Chồng không được bỏ vợ trong trường hợp ‘Tam bất khứ”, không nên bỏ nếu vợ phạm phải ‘Thất xuất”.
+ Về quan hệ tài sản: Hoàng Việt luật lệ không quy định về tài sản riêng của vợ, người vợ phụ thuộc vào chổng và gia đình nhà chồng. Tuy nhiên trường hợp chồng chết, nếu là vợ quan chức thì được hưởng một phần lương bổng của chồng.
- Về chấm dứt hôn nhân:
Hoàng Việt luật lệ ghi nhận 3 loại nguyên cớ chấm dứt hôn nhân: Do vi phạm những điều mà luật cấm kết hôn hoặc trường hợp kết hôn bị lừa dối, nhầm lẫn; do một người bị chết và do li hôn.
